Wateroverlast in Uddel unieke situatie?
Ineens kwam de afgelopen maand in Uddel het grondwater opzetten… Bij veel woningen in Uddel en omgeving liepen de kruipruimtes vol, kelders werden nat en sommigen huizen hadden serieus last van een overstroming. In de wijde omtrek waren de dompelpompen uitverkocht. Een inwoner van Uddel stelde: “Ik woon hier al meer dan 45 jaar maar dit heb ik nog nooit meegemaakt!”
Niet alleen overlast in huis, maar ook de tuinen en weilanden waren nat en zelfs sompig te noemen. Aardappels rooien? Kansloos… De zware landbouwmachines zakten weg in de modder. Overal in en rondom Uddel zagen we grote plassen water liggen in weides en bosgebieden. Een prachtig gezicht om de kolkende beken van het Staverdense Bos te zien. Je zou bijna denken om te gaan wildwaterkanoën…
De oorzaak?
We kunnen wijzen naar de klimaatverandering. Ja, we mogen meer regen, zwaardere buien en een sterk wisselend weerspatroon vooruitzien. De intensiteit van de neerslag neemt toe en de bestaande weermodellen zijn nog niet goed ingericht om de extreme neerslaghoeveelheden in een veranderend klimaat vakkundig te kunnen voorspellen. Daarom zijn de weersverwachtingen lastig in te schatten. Maar dat het heftiger en exceptioneler gaat worden, ga daar maar vanuit…
Dus, houd rekening met de klimaatverandering en dus ook de toename van de kans op wateroverlast in huis en tuin. Wel of niet de vuist heffen naar de overtrekkende donkere wolkenpartijen? Dat boeit niet want je bent als huiseigenaar zelf verantwoordelijk voor de afvoer van het water in huis en tuin.
Het waterbeheer van ons deel van de Veluwe wordt verzorgd door Vallei en Veluwe, zij kunnen weinig tot niets doen aan het reguleren van de grondwaterstand en zijn niet aansprakelijk voor schades. Rijkswaterstaat is verantwoordelijk voor het beheer van grote wateren, zoals de zee en de rivieren. RWS waarschuwt de verantwoordelijke overheden op tijd voor hoogwater of storm op zee. Daarnaast onderhoudt RWS dijken, dammen, stuwen en stormvloedkeringen. Ook beschermt RWS de kust en geeft het rivieren meer ruimte.
U bent dus zelf verantwoordelijk uw huis en haard te beschermen tegen wateroverlast. U kunt zich verzekeren tegen schade, meestal valt zoiets onder de opstalverzekering.
Wat te doen bij wateroverlast thuis?
Laat de kruipruimtes zoveel mogelijk met rust. Vaak is water op die plek in huis op gelijke hoogte met het grondwater zodat je feitelijk bij het wegpompen van het water voor een stroming zorgt. Het water komt gewoon weer terug. Houd het niveau wel in de gaten.
Krijg je wel een overstroming, dan is het pompen of verzuipen geblazen. Waterschade moet je altijd zien te voorkomen. Zorg dat je dus voldoende water- en dompelpompen met vlotter in huis hebt. Vloeistofzuigers (bouwzuigers) zijn ook handig om de plekken droog te maken waar de pomp niet bij kan.
Nu bestellen, klaarleggen voor direct gebruik. Want als het water komt… dan ben je wellicht al te laat. Van tevoren een paar keer goed oefenen met de hele familie zodat je snel kunt installeren als het water gaat stijgen.
Je kunt ook je kruipruimte met schelpen isoleren. Schelpen worden al eeuwen toegepast als isolatiemateriaal vanwege hun vochtwerende eigenschappen.
Ga ook niet uw tuin helemaal bestraten, geef water de ruimte om weg te kunnen stromen.
Wat kunnen we in Uddel verwachten?
Toestanden zoals enige jaren geleden in Valkenburg waar hele buurten zijn overstroomt, dat gaan wij hier voorlopig niet meemaken. Dat de neerslag kan toenemen, dat het niveau van het grondwater stijgt… is zeker te verwachten. Dat gaat niet pas weer over 45 jaar gebeuren. Zet je ZGAN dompelpomp maar beter even niet op Marktplaats. Het was nu een unieke situatie maar houdt goed rekening met het vaker voorkomen van wateroverlast.
We gaan het voorjaar in… Hopelijk valt de neerslag mee en worden het mooie zonnige maanden met ‘af en toe een bui’. En bedenk: als het regent in mei, is april voorbij.
Is de situatie van de afgelopen maanden uniek?
Moeten we weer 45 jaar wachten op een volgende overstroming? We vragen het aan de waterbeheerder van dienst in onze regio, Vallei en Veluwe.
De oorzaak van het wateroverlast is een hoge grondwaterstand in combinatie met uitzonderlijke lange periode van heftige regenval. Daarnaast komt er veel water via de rivieren naar ons toe vanuit Duitsland. De neerslag daar was vaak geen sneeuw, zoals gebruikelijk in deze periode, maar regen. Zodoende stroomde er veel extra water naar ons land maar dit heeft geen invloed op de grondwaterstand.
Vrijwel overal in Nederland is de grondwaterstand buitengewoon hoog. Dat komt vooral door de hoeveelheid regen die het afgelopen halfjaar is gevallen in ons werkgebied. De zomer en herfst van 2023 was de een na natste sinds de neerslagmetingen zijn gestart. In juli 2023 was de grondwaterstand al hoger dan normaal en in oktober/november viel bovengemiddeld veel neerslag. Ook daarna bleef het relatief veel regenen.
Gaan we de komende jaren meer overlast krijgen van stijgend grondwater? Net zoals de kans groter is geworden op extreem droog weer in de zomer, neemt naar verwachting de kans ook toe op extreem nat weer in de winter. Dat zegt nog niets over komende winter, maar de statistiek is anders geworden.
Uddel is kwetsbaar voor overlast door de kleilaag die vrij ondiep onder het gebied Uddel-Elspeet-Garderen-Speuld ligt. De zandgrond boven die kleilaag raakt eerder verzadigd omdat het water niet door de kleilaag heen kan zakken. Dit geldt niet alleen voor Uddel, maar voor het hele
gebied waar de kleilaag zit. Het water moet via de watergangen worden afgevoerd of aan de randen van de kleilaag naar het diepere grondwater zakken. Actuele informatie over grondwater vindt u op de website van het waterschap Vallei en Veluwe. -> www.vallei-veluwe.nl/grondwaterstanden
Tekst: Egbert Jan van Bel
