Snippergroen

Vaak wordt dat wel als extra stukje tuin gebruikt. We willen het gebruik van dit snippergroen goed regelen en denken actief mee of en hoe de bewoner zo’n stukje in eigendom kan krijgen. De nieuwe spelregels die we daarvoor hebben opgesteld, worden de komende tijd besproken.

Deze spelregels zijn vastgelegd in een document met de titel ‘Herijking uitgiftebeleid openbaar groen’. Dorps- en wijkraden hebben nu gelegenheid om bij de voorinspraak hun mening te geven over deze ‘herijking’. Begin 2016 wordt het voorgelegd aan alle Apeldoorners. Na goedkeuring van dit uitgiftebeleid gaat de gemeente wijksgewijs aan de slag om het gebruik van de stukjes groen goed te regelen.

Hieronder het document: ‘Herijking uitgiftebeleid openbaar groen’

 

01| INLEIDING

1 Aanleiding

Vanuit een professionele, transparante en

klantgerichte gemeente zijn eenduidige afspraken

gewenst, zo ook ten aanzien van het

oneigenlijke ingebruikname van (snipper)

groen. De bestuurlijke wens om zoveel mogelijk

grondgebruik te legaliseren en zo min mogelijk

handhavend te hoeven optreden ligt

hieraan ten grondslag

Daarnaast staan we als gemeente voor een

krimpopgave ten aanzien van ons vastgoed.

Al het Vastgoed dat niet bijdraagt aan onze

kerntaken en of gemeentelijke beleidsdoelstellingen

stoten wij af, waaronder ook ons snippergroen.

2 Inleiding

Al sinds de jaren tachtig kunnen bewoners van

Apeldoorn aan hun woning of tuin grenzende

kleine percelen openbaar groen – ook wel

snippergroen genoemd – van de gemeente

kopen of huren en daarmee hun woongenot

vergroten. Van deze mogelijkheid wordt gebruik

gemaakt, maar de belangstelling hiervoor

lijkt af te nemen (zie tabel 1). De gemeente

Apeldoorn hanteert tot nu toe een niet

actieve verkoopstrategie. Dit leidt tot een beperkte

uitgifte van openbaar groen aan particulieren.

Het bepalen van een nieuwe verkoopstrategie

is van belang om het animo

voor de aankoop van snippergroen te doen

toenemen.

Naast de mogelijkheid om een verzoek in te

dienen om een strook gemeentegrond aan te

kopen of te huren, heeft de gemeente een

bestaand huurbestand van ca. 600 huursituaties.

Het verhuren van gemeentegrond levert

voor de gemeente weinig op. Dit komt omdat

de huuropbrengsten laag zijn en de kosten

voor het beheer van het huurbestand en het

afsluiten van een huurovereenkomst hoog zijn.

De terugverdientijd komt uit op 20 jaar. Dit

leidt ertoe dat verhuur zelfs kosten voor de

gemeente met zich meebrengt. Het is dus de

vraag of de mogelijkheid van verhuur moet

worden voortgezet. Daarnaast dient gekeken

te worden of bestaande huurcontracten moeten

worden voortgezet.

Niet alleen de huuropbrengsten zijn laag. Ook

de opbrengsten bij een verkoop zijn laag. De

reden hiervoor is dat de gemeente Apeldoorn

lage verkoop- en verhuurtarieven hanteert in

vergelijking met andere gemeenten. Een herziening

van de tarievenstructuur is wenselijk.

Daarnaast maken op dit moment veel bewoners

in zowel de stad als de dorpen gebruik

van stroken gemeentegrond zonder dat daarvoor

afspraken zijn gemaakt. In veel gevallen

trekken bewoners deze stroken grond bij de

eigen tuin. Hiertegen wordt tot nog toe niet of

nauwelijks opgetreden omdat de prioriteit elders

lag. Dit ‘oneigenlijk’ gebruik leidt soms

tot ongewenste rafelige randvorming en verrommeling.

Dat bemoeilijkt het onderhoud van

het resterende openbaar groen en de kwaliteit

van de openbare ruimte gaat erop achteruit. In

de meeste situaties doet het oneigenlijk gebruik

geen afbreuk aan de kwaliteit van de

openbare ruimte en is verkoop aan de bewoner

eventueel mogelijk.

Echter, de gemeente kan veel van deze in

gebruik genomen grond niet verkopen of verhuren,

omdat ze op dit moment niet op de

uitgiftekaart staan en daardoor niet uitgeefbaar

zijn. Ruimere uitgiftemogelijkheden zijn

gewenst om terugvordering te voorkomen.

In het kader van verzakelijking en transparantie

zijn eenduidige afspraken nodig. Het is

gewenst om verjaringskwesties bij oneigenlijke

ingebruikname te voorkomen door contracten

aan de voorkant goed af te regelen en afspraken

formeel correct vast te leggen.

Ook voor nieuwe aanvragen voor de aankoop

van stroken gemeentegrond zijn ruimere uitgiftemogelijkheden

gewenst. De gemeente richt

zich vanuit haar kerntaak vooral op eigendommen

die van strategisch belang zijn –

zoals de stedelijke en wijkhoofdgroenstructuur

– en op eigendommen waar (ruimtelijke) ontwikkelingsdoelen

aan de orde zijn. Enkel hierop

wil de gemeente sturen op behoud en versterking.

Bij een groot deel van het openbaar

groen binnen de wijken en buurten gaat het

om eigendommen die niet van strategisch

belang zijn of waar ontwikkelingsdoeleinden

niet aan de orde zijn. Verruiming van de uitgiftemogelijkheden

ten opzichte van het huidige

beleid is in die gebieden wenselijk.

– 2 –

–

3 Doel

Bovenstaande constateringen leiden tot de

bestuurlijke wens om:

• het gemeentelijke uitgiftebeleid te herijken

en de burger méér tegemoet te komen

door de uitgiftemogelijkheden van percelen

gemeentegrond te verruimen;

• de verkooptarieven te verhogen tot marktconforme

tarieven en te stoppen met verhuur

van perceeltjes;

• de oneigenlijke ingebruiknames zoveel

mogelijk te formaliseren door verkoop;

• het moeten terugvorderen en handhaven

van in gebruik genomen grond tot een minimum

te beperken.

Dit document beantwoordt tegen deze achtergrond

de vraag of het uitgiftebeleid zodanig

kan worden aangepast dat het oneigenlijk

gebruik van gemeentegrond beëindigd kan

worden en de uitgiftemogelijkheden worden

verruimd.

4 Definities

In dit document wordt gesproken over stroken

gemeentegrond. Onder stroken gemeentegrond

wordt verstaan: grond in eigendom van

de gemeente direct grenzend aan een

(woon)perceel zonder belangrijke functie, ook

wel snippergroen genoemd.

5 Leeswijzer

Dit document is als volgt opgebouwd:

• Hoofdstuk 1 is een inleiding. Het doel van

dit document en een beschrijving van de

gebruikte definities staan hierin beschreven.

• Hoofdstuk 2 geeft een kort overzicht van

het huidige beleid alsmede de knelpunten

hiervan en behandelt de beleidsambities.

• Hoofdstuk 3a behandelt de voorwaarden

waaraan de uitgifte van een strook gemeentegrond

wordt getoetst.

• Hoofdstuk 3b gaat in op de tarieven voor

een strook gemeentegrond.

• Hoofdstuk 4 beschrijft het verhuurproces.

• Hoofdstuk 5 beschrijft het proces van

handhaving bij oneigenlijk gebruik gemeentegronden.

• Hoofdstuk 6 gaat in op de projectmatige

aanpak van het oneigenlijk gebruik gemeentegronden.

• Hoofdstuk 7 geeft een korte omschrijving

van het proces weer na afronding van het

de projectmatige aanpak oneigenlijk gebruik

gemeentegronden.

– 1 –

–

02| Beleidskader

1. Huidig beleid

Het huidige beleid, neergelegd in de nota “Uitgiftebeleid

Snippergroen” dateert van begin

2008. Het beleid bestaat uit een kaart van

uitgeefbare percelen en een aantal voorwaarden

voor uitgifte. In de voorwaarden wordt

onder andere gesteld dat alleen percelen kleiner

of gelijk aan 150 m² in aanmerking komen

voor uitgifte, het perceel geen gebruiksfunctie

mag hebben en geen deel mag uitmaken van

een groter geheel aan groenvoorzieningen.

Groen met de bestemming ‘wonen’ kan verkocht

of verhuurd en met de bestemming ‘verblijfsgebied’

alleen verhuurd worden.

Verder is een aantal praktische voorwaarden

opgenomen. Onder andere is gesteld dat aangrenzend

groen beheerbaar en bereikbaar

moet blijven en het uit te geven stukje groen

direct aan eigendom of gehuurde van de aanvrager

moet grenzen.

Op basis van het huidige beleid is slechts 13%

van het oneigenlijke grondgebruik uitgeefbaar.

De bestuurlijke wens om zoveel mogelijk

grondgebruik te legaliseren en zo min mogelijk

handhavend te hoeven optreden, vraagt om

herijking van het uitgiftebeleid.

 

2. Nieuw beleid en ambities

Hieronder wordt kort puntsgewijs de belangrijkste

punten van het nieuwe beleid en de

belangrijkste ambities omschreven:

1. Behoud groenstructuur

Apeldoorn heeft groen hoog in het vaandel

staan. Groen is als één van de kernkwaliteiten

benoemd in de Groene Mal van Apeldoorn en

in de Structuurvisie Buitenstad (2013). Een

belangrijk streven is dan ook het behoud en

de ontwikkeling van de groenstructuur in de

stad. Het doel van de groenstructuur is het in

stand houden van de belangrijke groene elementen

in hun samenhang, het waarborgen

van een goede kwaliteit daarvan en het veiligstellen

van de ecologische waarden van de

stad. Hierop wil de gemeente sturen op behoud

en versterking. De groenstructuur is op

kaart vastgelegd.

Naast behoud en ontwikkeling van de

groenstructuur richt de gemeente zich vanuit

haar kerntaak vooral op eigendommen van

strategisch belang, waar ruimtelijke ontwikkelingsdoelen

aan de orde zijn.

Bij een groot deel van het openbaar groen

binnen de wijken en buurten gaat het niet om

eigendommen van strategisch belang of waar

ontwikkelingsdoeleinden aan de orde zijn en

kan worden afgestoten.

2. Verkoop, tenzij, ….

De gemeente hanteert, buiten de groenstructuur,

het verkoop, tenzij-principe bij eigendommen

die niet van strategisch belang zijn of

waar geen ontwikkelingsdoeleinden aan de

orde zijn. Deze eigendommen behoren niet tot

haar kerntaak en kunnen worden afgestoten

tenzij daar zwaarwegende redenen voor zijn

om dat niet te doen.

3. Stoppen met verhuur

Het uitgangspunt bij het uitgeven van stroken

gemeentegrond is verkoop. Nieuwe huurovereenkomsten

worden niet meer uitgegeven.

Daarnaast dient het bestaande huurbestand te

worden gereduceerd door het actief verkopen

van deze stroken grond.

4. Het aanpakken van oneigenlijk gebruik

van gemeentegrond

Het oneigenlijk in gebruik nemen van stroken

gemeentegrond dient zoveel mogelijk te worden

geformaliseerd door verkoop Het terugvorderen

van deze stroken grond dient met

een minimum te worden beperkt. De doelstellingen

die we door aanpak van oneigenlijk

gebruik van gemeentegrond willen bereiken

zijn de volgende:

Legaliseren

Bewoners die gemeentegrond bewust of onbewust

oneigenlijk in gebruik hebben, krijgen

de mogelijkheid dit gebruik te legaliseren.

Regelen

Het oneigenlijke grondgebruik wordt geregeld.

De feitelijke situatie wordt in overeenstemming

gebracht met de juridische situatie. OF andersom?

Op deze manier wordt ook de verjaring

van gronden tegengegaan.

Duidelijkheid

Zowel de gemeente als de bewoners krijgen

duidelijkheid over de eigendomspositie van de

grond.

Gelijkheid

De rechtsongelijkheid tussen bewoners die

wel afspraken hebben gemaakt met de gemeente

en bewoners die een strook gemeentegrond

gebruiken zonder afspraken wordt

weggenomen.

Vergroten woongenot

Uit het oneigenlijke gebruik blijkt dat er vraag

is naar de mogelijkheid om gemeentelijk openbaar

groen als particuliere tuin in gebruik te

nemen. Bewoners willen op deze manier hun

woongenot vergroten. De gemeente wil de

burger tegemoet komen, maar kan vaak niet

aan deze wens voldoen, omdat het betreffende

perceel in het huidige beleid niet uitgeefbaar

is.

Generen van financiële middelen

Door het aanpakken van oneigenlijk grondgebruik

is de verwachting dat stroken grond zullen

worden verkocht en dat levert inkomsten

op voor de gemeente.

– 3 –

–

03a

| UITVOERINGSKADER:

“verkoop, tenzij (…)”

Of de gemeente overgaat tot uitgifte van gemeentegrond

wordt zorgvuldig overwogen.

Het uitgangspunt hierbij is: “verkoop, tenzij

(…)”. In dit hoofdstuk komen de criteria aan

bod waaraan onder andere wordt getoetst of

een strook gemeentegrond uitgeefbaar is.

1. Ligging grond

Eigendom

De gemeente dient eigenaar te zijn van de

grond.

Aangrenzend perceel

De strook gemeentegrond grenst direct aan

het eigendom van de aanvrager. Wanneer

sprake is van een strook gemeentegrond dat

grenst aan twee of meer percelen, komt de

verdeling van de strook grond tussen beide

buren tot stand. In beginsel wordt er geen

grond uitgegeven dat voor andermans perceel

ligt.

Kantelenvorming

Bij het uitgeven van grond is het streven dat

logische, rechte grenzen in de praktijk ontstaan.

In beginsel dient een gekartelde grensstructuur

voorkomen te worden. Echter, het is

geen doel op zich. Per geval dient bekeken te

worden of een wenselijke situatie ontstaat.

Ook hier is maatwerk vereist. Inritten worden

in principe mee uitgegeven om zo een gekartelde

grensstructuur te voorkomen. Maar ook

hier is maatwerk van geval tot geval vereist.

Veiligheid en doorgang

De veiligheid en doorgang van het omliggende

gebied komen ten gevolge van de uitgifte niet

in gevaar. Aangrenzend groen of waterlopen

blijven bij uitgifte beheerbaar en bereikbaar

voor onderhoudswerkzaamheden.

– 4 –

–

2. Groenstructuur

Behoud en bescherming van de stedelijke en hoofdwijkgroenstructuur staat voorop. Bij nieuwe aanvragen

worden in de stedelijke en wijkgroenstructuur geen percelen uitgegeven. Als het gaat om oneigenlijk

grondgebruik binnen de stedelijke en wijkhoofdgroenstructuur wordt maatwerk toegepast om

het gebruik te regelen. Het doel hierbij is zoveel mogelijk oneigenlijk gebruik van gemeentegrond te

legaliseren om het terugvorderen van deze stukjes grond tot een minimum te beperken.

Hieronder is de groenstructuurkaart weergegeven waarop de stedelijke en wijkgroenstructuur is aangegeven.

– 5 –

–

3. Bestemming

Wijziging bestemming

De bestemming van de strook grond wordt bij

uitgifte niet gewijzigd. Indien een wijziging van

de bestemming op korte termijn gewenst is,

kan de bewoner dit op eigen kosten doen. De

bestemming van de grond wordt gewijzigd bij

de reguliere herziening van het bestemmingsplan

of zoveel eerder als de gemeente dat

wenselijk acht en daartoe opdracht geeft.

Vigerend bestemmingsplan

Uit te geven stroken grond worden getoetst

aan het vigerende bestemmingsplan. In de

bestemmingsplannen zijn verschillende bestemmingen

opgenomen voor stroken grond,

bijvoorbeeld: verkeer-verblijfsgebied, verkeerweg,

wonen, groen. Als het gaat om groen uit

de hoofdgroenstructuur dan komt deze grond

bij een nieuwe aanvraag niet voor uitgifte in

aanmerking. Bij de bestaande annexatie staat

het uitgangspunt centraal dat zoveel mogelijk

situaties dienen te worden gelegaliseerd. Hier

wordt maatwerk toegepast.

Toekomstige ontwikkelingen

Indien er toekomstige ontwikkelingen zijn met

betrekking tot de uit te geven strook grond dan

komt de strook grond niet in aanmerking voor

uitgifte. Dit is bijvoorbeeld het geval bij in

voorbereiding zijnde bouwplannen, herinrichtingsplannen,

aanspraken van derden op de

grond etc. De strook grond kan indien de gemeente

dit wenst wel verhuurd worden, waarbij

de gemeente wel aan de huurder aangeeft

dat mogelijk in de toekomst een ontwikkeling

gaat plaatsvinden. Gaat de ontwikkeling uiteindelijk

niet door dan kan alsnog de grond

worden uitgegeven.

Bebouwing

Bouw- en gebruiksmogelijkheden van een

perceeltje zijn afhankelijk van de bestemming.

Gronden in de bestemming wonen of verkeerverblijfsgebied

kunnen ook in gebruik zijn als

tuin of erf. Afhankelijk van de ligging kan de

uitgegeven grond tot het achtererf worden

gerekend. Dat biedt mogelijkheden tot vergunningsvrij

bouwen. Aan vergunningsvrij

bouwen zijn echter wel voorwaarden verbonden.

4. Verkeer

Bij het bepalen of een perceeltje uitgeefbaar

is, wordt rekening gehouden met de verkeersveiligheid

en overzichtelijkheid. Indien verkoop

leidt tot een onveilige situatie, kan de grond

niet worden uitgegeven. Bij de beoordeling

van de verkeersveiligheid en de vraag of bij

uitgifte nog een overzichtelijke situatie aanwezig

is vindt maatwerk plaats op basis van de

specifieke locatie en omstandigheden.

5. Riolering/duiker

De riolering en/of een duiker moet voor de

gemeente toegankelijk zijn in geval van storingen

of om onderhoudswerkzaamheden uit te

voeren. Daarom komt een groenstrook waar

riolering en/of duiker in aanwezig is komt in

principe in aanmerking voor uitgifte, tenzij door

de gemeente wordt beoordeeld dat er tegen

uitgifte geen bezwaar is. Indien een duiker

aanwezig is, wordt ook advies gevraagd aan

het waterschap over de uitgifte.

Indien een strook grond wordt uitgegeven

waar riolering en/of een duiker in aanwezig is,

zal er in verband met de toegankelijkheid een

regeling worden getroffen. Bij verkoop zal de

toegankelijkheid geregeld worden middels een

zakelijk recht of waar de gemeente dat wenselijk

acht op een manier die het best bij de situatie

past. De kosten voor de vestiging hiervan

liggen bij de koper.

– 6 –

–

6. Kabels en leidingen

Wanneer kabels en/of leidingen aanwezig zijn

in de strook grond, dan wordt aan de eigenaar

van de kabel en/of leiding (het kabel- of nutsbedrijf)

toestemming gevraagd voor uitgifte

van de grond. Ook hier geldt dat bij uitgifte

een regeling wordt getroffen in verband met

de toegankelijkheid (zie paragraaf 2.6). Constatering

van kabels en leidingen gebeurt door

middel van een klic-melding.

7. Openbare verlichting

Groenstroken, waarin openbare verlichting

aanwezig is, komen in principe in aanmerking

voor uitgifte, mits door de gemeente wordt

aangegeven dat er geen bezwaar is tegen

uitgifte of als overeenstemming met de gemeente

wordt bereikt over het verwijderen van

de lichtmast, het verleggen van de kabels

en/of het verplaatsen van de lichtmast. De

kosten die verband houden met de verwijdering,

verlegging en/of verplaatsing komen voor

rekening van de bewoner. Wanneer de lichtmast

behouden kan blijven bij uitgifte wordt

een regeling getroffen in verband met de toegankelijkheid

(zie paragraaf 3a.6).

8. Brandkranen

In principe worden geen stroken grond uitgegeven

als daarin een brandkraan aanwezig is,

tenzij door de brandweer aangegeven wordt

dat de strook grond uitgeefbaar is. Ook hier