UDDEL – De twee bronzen halsringen uit 800 – 500 voor Chr. die gevonden zijn in Uddel en die eind 2015 te bezichtigen waren in CODA in Apeldoorn zijn weer terug naar het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden. Maar Apeldoorn behoudt replica’s van deze twee prehistorische, bronzen halsringen.
Smid Reinhard Rubenkamp heeft deze replica’s gemaakt en op vrijdag 5 februari, tijdens het historisch café in het CODA Café in Apeldoorn, worden deze overhandigd aan Carin Reinders – directeur-bestuurder CODA – en Nathan Stukker – wethouder gemeente Apeldoorn. Met deze replica’s zou ‘het verhaal van deze vondst voor Apeldoorn en Uddel behouden blijven. Daarnaast kunnen deze replica’s ook voor educatieve doeleinden gebruikt worden. Aansluitend aan de overdracht op 5 februari verzorgt Janneke Zuyderwyk (archeoloog gemeente Apeldoorn) een lezing over het blog dat ze bijgehouden heeft waarin ze onder andere de achtergrond van deze prehistorische halsringen schetst en meer vertelt over de totstandkoming van de replica’s.
Het Historisch Café begint met de overdracht van de replica’s van de bronzen halsringen. Het Historisch Café staat in het teken van archeologie en landschap in de gemeente Apeldoorn. Dit is op vrijdag 5 februari van 17.00 tot 19.00 uur in het CODA Café en toegang is gratis.
In de pauze en na afloop kunnen de replica’s van de bronzen halsringen van dichtbij bekeken worden en kunnen geïnteresseerden het archeologisch jaaroverzicht meenemen.
Het zou natuurlijk mooi zijn als bij die overhandiging ook mensen aanwezig zijn die Uddel vertegenwoordigen, ze zijn tenslotte in Uddel gevonden.
Schaapscheerdersfeest Uddel
Deze replica’s van de bronzen halsringen zullen ook te zien zijn op het schaapscheerdersfeest dat op zaterdag 7 mei 2016 wordt gehouden op de hunnenschans bij het Uddelermeer.
Originele halsringen:
Vindplaats van de halsringen
In 1859 schreef L.F.J. Janssen, toenmalig conservator van het Rijksmuseum van Oudheden een eerste publicatie over de ‘Bronzen halsringen, uit Udel’. Het museum kreeg deze dat jaar in bruikleen van eigenaar dhr. J.R.Kemper uit Amsterdam. De halsringen werden enkele jaren ervoor gevonden. Volgens J.R. Kemper werden ze gevonden aan het zogenaamde Princemeer, ter Harderwijkse zijde van het Uddelermeer.
Duizend schreden
Bruno Tideman; schrijver van het boek ‘Apeldoorn en zijn opkomst’, hield zich op verzoek van Janssen bezig met een nader onderzoek ter plaatse en volgens hem zijn ze gevonden “ongeveer duizend schreden ten noorden van het Udelermeer, in het kleine veen, hetwelk thans eene waterplas vertoont, zijnde de veengrond bijna geheel opgeruimd” En hij zei: “dat het (daardoor) moeijlijk was de juiste vindingsplek schriftelijk aan te wijzen.”
Veen
Hoewel dit niet expliciet is vermeld, zijn de halsringen waarschijnlijk gevonden bij het ontvenen voor turf en ontginnen van het veen. Ten noorden van het Uddelermeer was een groot gebied dat op de bovenstaande kadastrale kaart van Apeldoorn rond 1832 is beschreven als ‘Veenderij met of zonder heide van het buurtschap Utteld’ (paars). Op een iets latere kaart die dateert uit 1830-50 (hieronder te zien) zijn vele meertjes zichtbaar. Begrijpelijk dat het voor Bruno Tideman lastig was om te beschrijven om welk meertje het precies ging. Als we uitgaan van de beschrijving van Tideman is het waarschijnlijk dat de halsringen uit het zuidelijker deel van het veen komen. Het gaat dan om het deel waar nu het Bleeke meer en een meertje zonder naam (Princemeer?) aanwezig zijn. Het Bleeke meer ligt in een rechte lijn ongeveer 630 meter van het Uddelermeer af. Het Bleeke meer is overigens net als het Uddelermeer een pingoruïne. Dit meer is niet ontstaan door ontvening maar heeft een veel oudere oorsprong. Bij het Uddelermeer is veel archeologie gevonden maar opvallende genoeg niet uit de vroege ijzertijd waaruit de halsringen stammen. Lees meer over de Archeologie rondom het Uddelermeer.
Uitmuntende conditie
De halsringen zijn zeer goed bewaard gebleven in het veen en blijkbaar niet beschadigd bij het ontvenen. Want Janssen beschrijft dat de inmiddels van roest ontdane halsringen “thans nog zouden kunnen gedragen worden”. Het zijn veruit de best bewaarde exemplaren die in Nederland zijn gevonden. In een volgende blog meer over de schaarse vergelijkbare vondsten in het huidige Nederland en daarbuiten.
Bron: CODA
Tekst: Janneke Zuyderwyk, Archeoloog gemeente Apeldoorn
meer informatie over de halsringen bij CODA waar Janneke Zuyderwyk 6 blogs heeft geschreven over de halsringen.
