Zo aan het einde van het jaar bedenk je, soms onwillekeurig, wat het nieuwe jaar je gaat brengen. En we weten allemaal, we hebben daar vrijwel geen invloed op. Met de ontwikkelingen van de afgelopen jaren nog vers in onze gedachten mogen we wel stellen dat het zomaar alle kanten op kan vliegen. Vooral de kant die je het minst verwacht… Wat er vandaag speelt, kan morgen totaal anders zijn.
We mogen wel stellen dat we continu in veranderingen zitten. De Griekse filosoof Heraclitus stelde zo’n 2.500 jaar geleden al dat ‘verandering de enige constante is’.
Toch, wij mensen zijn dol op plannen maken. Het klinkt dan ook als heel verstandig om een agenda en ‘plan van aanpak’ klaar te hebben voor de toekomst, voor het komende jaar.
Gaan we afvallen, meer sporten, gezonder eten, een eigen zaak beginnen, een verre reis maken, trouwen en kinderen krijgen, het huis verbouwen, energie besparen of die verloren vriend eens bellen? Nemen we een hond en doen we de poes de deur uit of andersom, maak je het weer goed met je schoonmoeder, bel je Uddel Samen om je aan te melden als vrijwilliger… Allemaal goede plannen, maar, komt er wel wat van terecht?
Mijn vrome oma uit de Achterhoek, waar mijn wiegje heeft gestaan, vertelde me al op jonge leeftijd: “Jongen, als je de lieve Heer wilt laten lachen, vertel Hem dan over je plannen.”
Met andere woorden, je kunt wel van alles en nog wat wensen en willen… daar ga jij zelf niet over. Om daaraan toe te voegen: “Neem het leven zoals het komt.”
Nou, daar kon ik toen als ambitieuze jongeman niet zoveel mee. Ik dacht oprecht het leven te kunnen plannen. De wereld is maakbaar als je met goeie argumenten en feiten komt. Ooit zag ik ons als een soort van ‘homo economicus’ die doordachte keuzes maakt op basis van zakelijke afwegingen van alle voor- en nadelen van de beschikbare opties. Om dan vervolgens de beste optie te kiezen. Klinkt bekend?
We zijn inmiddels een paar jaartjes verder, en we weten wel beter… Het gaat er niet zozeer om zoveel mogelijke concrete plannen te maken, maar om voorbereid te zijn op veranderingen.
Weerbaar, wendbaar en waardevol
Probeer dus niet een plan te maken waarmee je jezelf teveel gaat vastleggen. Ook bestaat er een gevaar dat je té ambitieus bent en daardoor niet haalbare doelen opstelt. Te vaak kom je dan terecht in een situatie van onmacht, besluiteloosheid, of je zegt ‘komt goed’ of je saboteert jezelf een beetje door de hoofdzaken te laten overschaduwen door de onbelangrijke zaakjes.
Dat geldt niet alleen voor thuis, maar ook op het werk. Juist daar lopen ambities en doelstellingen nog wel eens door elkaar. Iedereen wil wat en dat is niet altijd wat een ander wil… Probeer daar maar eens een gelijkluidend plan van te maken.
We geven met plannenmakerij aan welke doelen we willen bereiken maar beter kun je beginnen met opschrijven van het ‘niet willen’. Misschien is 80% van je plan juist het benoemen wat je niét wilt…
Dat schept al hele duidelijke kaders van de richting die je wel op wilt gaan.
Belangrijk is dus niet teveel te willen maar vooral voorbereid te zijn op veranderingen.
Wil je met een goed gevoel het nieuwe jaar ingaan, maak jezelf dan weerbaar, wendbaar en waardevol. Zeg maar, de drie W’s.
Weerbaar betekent je zaakjes op orde hebben. Zorgen dat je tegen een stootje kunt.
Wendbaar is flexibel zijn, signaleer je veranderingen op tijd, hoe vermijd je problemen en hoe los je ze op.
Waardevol is belangrijk om aan te geven wat je betekent voor je omgeving. Thuis, dorp, bedrijf, vereniging… en jijzelf.
Wel of niet doen?
In Uddel mocht ik zes jaar geleden Ja zeggen om voorzitter te worden van de actieve ondernemersvereniging van Uddel en omgeving, Uddel Onderneemt. Dat heb ik vijf jaar met plezier gedaan. Ik had dat ook niet kunnen doen. Immers, ik kende Uddel niet, had lang in de Randstad gewoond, een geboren Achterhoeker op de Veluwe… geen idee hoe hier de hazen lopen.
Maar ik ben ervan overtuigd dat we in het leven worden gezet met een handvol opdrachten, niet altijd wetende wat deze zullen zijn. Het komt op je pad. Naast de ondernemersclub heb ik met heel veel plezier mee mogen werken aan het vitaliteitsplan van ‘Groot Uddel’ samen met betrokken Uddelsen. Dat is een periode waarop ik dankbaar terugkijk.
Waardevol…
Ja, ik had toen het plan iets te willen betekenen voor de omgeving. Neen, ik had geen flauw idee wat dat zou moeten worden. Ik zocht, zonder een duidelijk omschrijving van het ‘wat’, en ik vond.
Overigens, dat is ook zo gegaan toen we in Uddel kwamen wonen. We hebben niet direct voor onze huidige stek gekozen. Zo’n 14 jaar geleden kregen mijn vrouw en ik het aanbod een mooie kavel in Hoenderloo te kopen. Mijn vrouw komt van de Veluwe en we wilden graag terug van de Randstad naar een bosrijke omgeving.
De koop in Hoenderloo was snel gesloten. De makelaar gaf aan even van een korte vakantie te genieten om daarna de papieren in orde te maken.
Wat gebeurde er? In de tussentijd verkocht zijn collega-makelaar hetzelfde huis aan iemand anders. Tsja, wat doe je dan? Boos worden? Schadevergoeding eisen? Valt je gemaakte plan in duigen, oh rampspoed? Wekenlang zitten mokken? Jezelf bedrinken?
Wij bedachten ons, dan heeft het zo moeten zijn. En hoe het gebeurde, gebeurde het, maar nog geen week later stonden we op de Oudedijk in Uddel, kwam toevallig te koop, helemaal naar onze zin, ja ik wil…
Zoiets is niet te plannen.
Daarom is het belangrijk om voor het maken van wat voor een plan dan ook, eerst de kaders weerbaar, wendbaar en waardevol te schetsen. En op te passen je plannen niet te concreet te willen maken. Geef vooral aan wat je echt niet wilt doen en dan rolt het ‘welles’ als vanzelf voor je voeten. Waarbij ‘waardevol zijn’ in mijn ogen superbelangrijk is.
Immers, hoe zat het ook alweer? ‘Een vrijgevig mens zal gedijen en wie anderen verkwikt, zal zelf worden verkwikt.’
Egbert Jan van Bel is ondernemer, schrijver en docent.
