Helemaal zeker weten we het niet, maar de pakkende Engelse uitdrukking ‘It takes a village to raise a child’ is mogelijk gebaseerd op het Afrikaans spreekwoord: Omwana ni wa bhone. Geen idee hoe je dit uitspreekt… maar het staat wel mooi.
Het gezegde geeft de boodschap weer dat er meerdere mensen (het dorp dus) nodig zijn om kinderen een veilige, gezonde en leerrijke omgeving te bieden. Een kind heeft meer nodig dan de eigen vader en moeder, zoals tantes en ooms, buren, dorpsgenoten, de school en de sportclub die allen bijdragen aan de ontwikkeling van een kind. De ouders zijn natuurlijk verantwoordelijk voor de opvoeding van hun kinderen, maar kunnen niet in alles voorzien.
Je hebt daarom een omgeving nodig waarin de stem van kinderen serieus wordt genomen. Een omgeving waar meerdere mensen (de ‘dorpelingen’), waaronder ouders, broers en zussen, neven, nichten, buren, leerkrachten, professionals, leden van de gemeenschap en beleidsmakers… voor een kind zorgen. Niet zozeer in letterlijke zin, maar wel een omgeving bieden waarin een kind zich kan ontwikkelen. Al deze dorpelingen kunnen directe aandacht en bekommernis verlenen aan kinderen en de ouders de gewenste ondersteuning geven.
Een dorp kan een duidelijk sociaal kader bieden. Dat is nodig om de waarden, normen en regels over relaties en sociale structuren aan te leren. In deze tijd van social media en de razendsnelle berichtgeving is het ondoenlijk om op alle boodschappen een filter te zetten. Maar kan een ‘dorpse omgeving’ invloed hebben en bepalen hoe je emoties toont, beslissingen neemt, conflicten oplost, met elkaar omgaat en op enig moment zelf een functie in het dorp krijgt?
In ons land zijn de meeste dorpen echter aan het vergrijzen, ze zijn verstrooid en versnipperd. Het vaak agrarische karakter raakt verloren, de jongeren vertrekken naar de stad en de stedelingen bouwen de dorpsrand vol. Ik kom zelf uit een dorp in de Achterhoek. Het is er onherkenbaar veranderd. De bakker en de slager zijn al lang geleden vertrokken. Er is nog één restaurant dat enkel de recreatieve fietsers bedient die op doortocht zijn. Het meest dichtstbijzijnde winkelcentrum ligt 8 kilometer verderop. De kerk is een kunstatelier geworden. Het dorp lijkt op een buitenwijk van de stad.
Dat zal met Uddel niet zo snel gebeuren, maar je kunt een dorps karakter niet zonder moeite en gevoel bewaren en bewaken. Iedereen in ons dorp heeft een rol en een taak om zowel mee te gaan in de ontwikkelingen van onze tijd als het bewaken van het karakter van ons dorp.
Ik geloof niet in het terugdraaien van de klok naar ‘de goeie ouwe tijd’ toen alles mooier en beter was. Dat gaat ‘m niet worden… Kijk naar nu en later met een open blik. Wat zorgt ervoor dat ons dorp blijft bloeien? Wat kan ik zelf aan bijdragen aan sportclubs, scholen, kerken, bedrijven, maatschappelijke organisaties, en zelfs in cyberspace, om voor onze kinderen de toekomst te creëren die zij verdienen. Een dorp levend en actueel houden, doen we met z’n allen.
Immers, hoe zat het ook alweer? ‘Heb niet alleen uw eigen belangen voor ogen, maar ook die van een ander’.
Egbert Jan van Bel woont en werkt in Uddel
